Zgodnie z obowiązującymi przepisami woda przeznaczona do celów spożywczych powinna być całkowicie wolna od mikroorganizmów. Co jednak, jeśli w wodzie pojawią się bakterie? Czy dezynfekcja to skuteczny sposób, aby się ich pozbyć? Jaką metodę dezynfekcji wybrać?

Problem mikroorganizmów w wodzie – czy jest się czego obawiać?

Własne ujęcia zasilające gospodarstwa domowe w wodę użytkową i pitną są nieustannie narażone na występowanie mikroorganizmów. Ta sytuacja dotyczy szczególnie ujęć wody powierzchniowej oraz płytkich ujęć wody podziemnej.

W takich wodach mogą pojawić się nie tylko bakterie, ale także wirusy, formy przetrwalnikowe, pasożyty i inne mikroorganizmy.

Według Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi ilość mikroorganizmów obecna w wodzie powinna być równa zeru. Ten rodzaj zanieczyszczenia jest szczególnie niebezpieczny dla zdrowia. Spożywanie wody bogatej w mikroorganizmy może powodować poważne zatrucia i problemy z układem pokarmowym, a niekiedy nawet choroby zakaźne.

Jak sprawdzić czy w wodzie są mikroorganizmy?

Własne ujęcie wody wiąże się z kilkoma zaletami, w tym dostępem do niezależnych zasobów wody, które w zasadzie nic nie kosztują. Jeśli taka woda jest jednak użytkowana w gospodarstwie domowym, należy dbać o to, by była bezpieczna i nie powodowała żadnych problemów zdrowotnych.

Z tego powodu rekomendowane jest regularne przeprowadzanie analizy wody pod kątem mikrobiologicznym. Tylko specjalistyczne badania laboratoryjne są w stanie dokładnie wykazać problemy, jakie występują w wodzie.

Badanie wody pod kątem mikroorganicznym można zlecić w lokalnej jednostce sanitarno-epidemiologicznej bądź prywatnym laboratorium, świadczącym usługi w tym zakresie. Warto wiedzieć o rygorystycznych zaleceniach przy poborze próbki oraz potrzebie posiadania specjalnego pojemnika, który będzie wyjałowiony i dostosowany do poboru próbki. W niektórych pojemnikach na przykład jest umieszczany specjalny preparat, który ma niwelować działanie środków dezynfekujących obecnych w wodzie.

Analizę wody szczególnie warto wykonać, kiedy:

  • Woda stała się nagle mętna, choć wcześniej nie było z tym problemu
  • Jeśli studnia była nieczynna i niewykorzystywana od dłuższego czasu
  • W przypadku konieczności wejścia do studni
  • Jeśli doszło do zatrucia pokarmowego

Rodzaje bakterii występujących w wodzie

W wodzie mogą występować naprawdę różne mikroorganizmy. Podczas mikrobiologicznej analizy wody badanych jest jedynie kilka z nich. Niektóre faktycznie oddziałują na zdrowie człowieka, inne mogą świadczyć o bytowaniu o wiele groźniejszych gatunków mikroorganizmów.

Wśród sprawdzanych podczas badania wody wskaźników można wymienić:

  • Bakterie kałowe – to bakterie z grupy coli, zwane także bakteriami fekalnymi. Pochodzą z odchodów ludzi i zwierząt. Bakterie tego typu nie są chorobotwórcze, o ile znajdują się w normalnym miejscu bytowania, czyli układzie pokarmowym. Wskazują na występowanie innych organizmów chorobotwórczych, a prawdopodobieństwo wystąpienia choroby jest na tyle duże, że najlepiej unikać z nią kontaktu.
  • Enterokoki
  • Legionella
  • Clostridium perfringens

Warto wiedzieć, że woda nie jest naturalnym środowiskiem bytowania drobnoustrojów. Zazwyczaj przedostają się tam wraz z odchodami chorych zwierząt i ludzi. Inną drogą przenikania jest skażona gleba. W niektórych wodach Europy nadal wykrywana jest bakteria duru brzusznego lub czerwonki.

Dezynfekcja wody – sposób na walkę z drobnoustrojami

Dezynfekcja wody jest jednoznaczna z usuwaniem, de-aktywacją bądź po prostu zniszczeniem organizmów chorobotwórczych. Podczas tego procesu zahamowany zostaje wzrost oraz reprodukcja drobnoustrojów.

Dezynfekcja może być przeprowadzana zarówno za pomocą metod chemicznych, jak i fizycznych. Wśród najprostszych metod można wymienić przegotowanie wody lub jej pasteryzację. Te sposoby nie należą jednak do najbardziej wydajnych i można je zastosować jedynie na mniejszą skalę.

Wśród metod fizycznych można wymienić między innymi:

  • Promieniowanie elektronowe
  • Promieniowanie gamma
  • Fale dźwiękowe
  • Promieniowanie ultrafioletowe

Z kolei w dezynfekcji chemicznej wody można zastosować między innymi:

  • Chlor
  • Dwutlenek chloru
  • Podchloryn
  • Ozon
  • Brom
  • Chlorek bromu
  • Nadmanganian potasu

Wśród najpopularniejszych metod dezynfekcji wody można wymienić:

  • Chlorowanie wody
  • Zastosowanie lamp bakteriobójczych z promieniowaniem UV
  • Ozonowanie wody

Chlorowanie wody

Chlorowanie wody jest zdecydowanie jedną z najpopularniejszych i najczęściej stosowanych metod dezynfekcji wody. Używają jej zarówno właściciele gospodarstw domowych, jak i duże zakłady wodociągowe, dostarczające wodę sporej liczbie ludności, choćby w miastach. To też najtańsza metoda dezynfekcji wody.

Wodę można dezynfekować za pomocą chloru gazowego lub związków chloru, takich jak: dwutlenek chloru lub podchloryn sodu.

Chlorowanie wody jest uznawane za pewną metodę dezynfekcji wody, jednak nie jest ona wolna od wad. Przede wszystkim związki chloru wpływają negatywnie na smak i zapach wody, sprawiając, że wielu użytkowników rezygnuje z jej spożywania.

Kłopot stanowią także produkty uboczne dezynfekcji, które potrafią odznaczać się toksycznym działaniem. Minusem jest też sam proces dozowania i potrzeby przechowywania środków chemicznych.

Ozonowanie wody

W niektórych przypadkach stosowane jest ozonowanie wody. Ozon jest znany ze swoich właściwości silnie utleniających. Z redukcją drobnoustrojów radzi sobie znacznie szybciej niż chlor. Jego zastosowanie nie powoduje pogorszenia właściwości organoleptycznych wody.

Trwałość ozonu nie jest jednak duża, a samo działanie uzależnione od temperatury wody oraz odczynu pH. Wykazano, że ta metoda nie poradzi sobie najlepiej z wodą silnie zanieczyszczoną bakteriologicznie oraz w instalacjach, w których istnieje prawdopodobieństwo wtórnego skażenia wody.

Ozonowanie jest drogą metodą dezynfekcji, głównie ze względu na duże zużycie prądu oraz koszt samych urządzeń do wytwarzania ozonu. Z tej metody korzystają głównie placówki, jak baseny publiczne czy aquaparki, ale coraz częściej także zakłady wodociągowe.

Dezynfekcja za pomocą lamp bakteriobójczych

Dezynfekcja za pomocą promieniowania ultrafioletowego należy do metod fizycznych. Naukowcy odkryli, że promieniowanie UV-C o długości fal między 200 a 280 nm wykazuje silne działanie bakteriobójcze. W celu naświetlania wody promieniami UV stosuje się lampy bakteriobójcze.

Struktura DNA i RNA komórek drobnoustrojów absorbuje promienie ultrafioletowe podczas przepływu wody przez wnętrze lampy bakteriobójczej. W wyniku jego oddziaływania mikroorganizmy tracą zdolność do rozmnażania się, nie ma szans na zachodzenie dalszych procesów metabolicznych, niektóre ulegają całkowitemu unicestwieniu.

Poszczególne rodzaje bakterii i wirusów wykazują różną odporność na działanie promieni ultrafioletowych. Ogólnie przyjmuje się, że minimalna dawka promieniowania UV powinna wynosić około 400 J/m2.

Należy pamiętać, że dezynfekcja za pomocą promieniowania UV nie będzie tak samo skuteczna w przypadku każdej wody. Aby dawała oczekiwane efekty, woda powinna być klarowna, o odpowiednim odczynie pH, nie może być zbyt twarda, ani zawierać w sobie żelaza. Z tego względu często przed lampą bakteriobójczą montowane są także inne urządzenia uzdatniające wodę.

Lampy bakteriobójcze nie są drogie w eksploatacji, nie wymagają też wiele uwagi użytkownika. Nie zmieniają właściwości organoleptycznych wody, ani jej składu chemicznego. Nie potrzebują dozowania żadnych środków chemicznych, są w pełni przyjazne dla środowiska i nie powodują powstawania żadnych toksycznych związków.

Przeczytaj więcej o lampach bakteriobójczych: https://www.viqua.pl/

Nie tylko walka z problemem

Dezynfekcja często jest stosowana nie tylko w przypadku chęci zażegnania problemu, który już wystąpił, ale często jest stosowana także jako zabezpieczenie przed możliwością wystąpienia drobnoustrojów w wodzie. Tak jest na przykład właśnie w przypadku lamp bakteriobójczych.